October 2020

Tu enim ista lenius, hic Stoicorum more nos vexat. Quod autem ratione actum est, id officium appellamus. Negare non possum. Nec vero alia sunt quaerenda contra Carneadeam illam sententiam. Quid de Platone aut de Democrito loquar? Cum praesertim illa perdiscere ludus esset. Sed erat aequius Triarium aliquid de dissensione nostra iudicare. Quantum Aristoxeni ingenium consumptum videmus in musicis?

Tecum optime, deinde etiam cum mediocri amico. Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Paulum, cum regem Persem captum adduceret, eodem flumine invectio? Pauca mutat vel plura sane; At iam decimum annum in spelunca iacet. Legimus tamen Diogenem, Antipatrum, Mnesarchum, Panaetium, multos alios in primisque familiarem nostrum Posidonium. Quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magnopere censeo.

Philosophi autem in suis lectulis plerumque moriuntur.

Esse enim quam vellet iniquus iustus poterat inpune. Cur fortior sit, si illud, quod tute concedis, asperum et vix ferendum putabit? Quis enim potest ea, quae probabilia videantur ei, non probare? Cur igitur, inquam, res tam dissimiles eodem nomine appellas? Apparet statim, quae sint officia, quae actiones. Cum ageremus, inquit, vitae beatum et eundem supremum diem, scribebamus haec. Explanetur igitur. Inquit, dasne adolescenti veniam? Illa videamus, quae a te de amicitia dicta sunt. Aliter enim nosmet ipsos nosse non possumus.

Ex ea difficultate illae fallaciloquae, ut ait Accius, malitiae natae sunt. Nam bonum ex quo appellatum sit, nescio, praepositum ex eo credo, quod praeponatur aliis. A primo, ut opinor, animantium ortu petitur origo summi boni. Quasi ego id curem, quid ille aiat aut neget.

An potest, inquit ille, quicquam esse suavius quam nihil dolere? Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem vellentne de ea re quaeri. Quid autem habent admirationis, cum prope accesseris? Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus. Ratio quidem vestra sic cogit.

Hoc ipsum elegantius poni meliusque potuit.

Quid ait Aristoteles reliquique Platonis alumni? Deinde prima illa, quae in congressu solemus: Quid tu, inquit, huc? Tu enim ista lenius, hic Stoicorum more nos vexat. Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Egone non intellego, quid sit don Graece, Latine voluptas? At hoc in eo M. Quod autem ratione actum est, id officium appellamus. Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

• Isto modo, ne si avia quidem eius nata non esset.
• Illa sunt similia: hebes acies est cuipiam oculorum, corpore alius senescit;
• Et adhuc quidem ita nobis progresso ratio est, ut ea duceretur omnis a prima commendatione naturae.
• Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam;

Iam in altera philosophiae parte.

Duo Reges: constructio interrete. Familiares nostros, credo, Sironem dicis et Philodemum, cum optimos viros, tum homines doctissimos. Cur fortior sit, si illud, quod tute concedis, asperum et vix ferendum putabit? Quis Pullum Numitorium Fregellanum, proditorem, quamquam rei publicae nostrae profuit, non odit? Ita multo sanguine profuso in laetitia et in victoria est mortuus. Nulla profecto est, quin suam vim retineat a primo ad extremum.

1. Omnium enim rerum principia parva sunt, sed suis progressionibus usa augentur nec sine causa;
2. Quis non odit sordidos, vanos, leves, futtiles?
3. Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur.
4. O magnam vim ingenii causamque iustam, cur nova existeret disciplina! Perge porro.

Dolor ergo, id est summum malum, metuetur semper, etiamsi non aderit; Quonam, inquit, modo? Quis istud, quaeso, nesciebat? Ex quo, id quod omnes expetunt, beate vivendi ratio inveniri et comparari potest. Quas enim kakaw Graeci appellant, vitia malo quam malitias nominare. Itaque contra est, ac dicitis;

• Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris?
• Et quidem saepe quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat;
• Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora.
• Graecum enim hunc versum nostis omnes-: Suavis laborum est praeteritorum memoria.
• Tum Quintus: Est plane, Piso, ut dicis, inquit.

1. Quod vestri quidem vel optime disputant, nihil opus esse eum, qui philosophus futurus sit, scire litteras.
2. Modo etiam paulum ad dexteram de via declinavi, ut ad Pericli sepulcrum accederem.

Quodsi ipsam honestatem undique pertectam atque absolutam. Summum a vobis bonum voluptas dicitur. In qua quid est boni praeter summam voluptatem, et eam sempiternam? Quae iam oratio non a philosopho aliquo, sed a censore opprimenda est. Hosne igitur laudas et hanc eorum, inquam, sententiam sequi nos censes oportere? Quis non odit sordidos, vanos, leves, futtiles? Videsne quam sit magna dissensio? Iis igitur est difficilius satis facere, qui se Latina scripta dicunt contemnere. Tu enim ista lenius, hic Stoicorum more nos vexat. Res enim fortasse verae, certe graves, non ita tractantur, ut debent, sed aliquanto minutius.

Potius ergo illa dicantur: turpe esse, viri non esse debilitari dolore, frangi, succumbere. Quod praeceptum quia maius erat, quam ut ab homine videretur, idcirco assignatum est deo. Nihil enim iam habes, quod ad corpus referas; Mihi enim satis est, ipsis non satis. Quare hoc videndum est, possitne nobis hoc ratio philosophorum dare. Et certamen honestum et disputatio splendida! omnis est enim de virtutis dignitate contentio.

De quibus cupio scire quid sentias. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Atqui, inquit, si Stoicis concedis ut virtus sola, si adsit vitam efficiat beatam, concedis etiam Peripateticis. Primum cur ista res digna odio est, nisi quod est turpis? Vitiosum est enim in dividendo partem in genere numerare. Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Compensabatur, inquit, cum summis doloribus laetitia. Ac tamen hic mallet non dolere. Plane idem, inquit, et maxima quidem, qua fieri nulla maior potest.

Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono.

Polemoni et iam ante Aristoteli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest. Nam si beatus umquam fuisset, beatam vitam usque ad illum a Cyro extructum rogum pertulisset. At ille non pertimuit saneque fidenter: Istis quidem ipsis verbis, inquit; Quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem; Quae cum ita sint, effectum est nihil esse malum, quod turpe non sit. Quid, quod homines infima fortuna, nulla spe rerum gerendarum, opifices denique delectantur historia? Bestiarum vero nullum iudicium puto.

Hoc loco discipulos quaerere videtur, ut, qui asoti esse velint, philosophi ante fiant. Erat enim res aperta. Nummus in Croesi divitiis obscuratur, pars est tamen divitiarum. Haec mihi videtur delicatior, ut ita dicam, molliorque ratio, quam virtutis vis gravitasque postulat. Quod est, ut dixi, habere ea, quae secundum naturam sint, vel omnia vel plurima et maxima. Urgent tamen et nihil remittunt.

Praeclare enim Plato: Beatum, cui etiam in senectute contigerit, ut sapientiam verasque opiniones assequi possit. Ut proverbia non nulla veriora sint quam vestra dogmata. Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris. De maximma autem re eodem modo, divina mente atque natura mundum universum et eius maxima partis administrari. Quibusnam praeteritis? Negabat igitur ullam esse artem, quae ipsa a se proficisceretur; Quid, si etiam iucunda memoria est praeteritorum malorum? Plane idem, inquit, et maxima quidem, qua fieri nulla maior potest. Audax negotium, dicerem impudens, nisi hoc institutum postea translatum ad philosophos nostros esset.