Dolor ergo, id est summum malum, metuetur semper, etiamsi non aderit; Quonam, inquit, modo? Quis istud, quaeso, nesciebat? Ex quo, id quod omnes expetunt, beate vivendi ratio inveniri et comparari potest. Quas enim kakaw Graeci appellant, vitia malo quam malitias nominare. Itaque contra est, ac dicitis;

• Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris?
• Et quidem saepe quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat;
• Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora.
• Graecum enim hunc versum nostis omnes-: Suavis laborum est praeteritorum memoria.
• Tum Quintus: Est plane, Piso, ut dicis, inquit.

1. Quod vestri quidem vel optime disputant, nihil opus esse eum, qui philosophus futurus sit, scire litteras.
2. Modo etiam paulum ad dexteram de via declinavi, ut ad Pericli sepulcrum accederem.

Quodsi ipsam honestatem undique pertectam atque absolutam. Summum a vobis bonum voluptas dicitur. In qua quid est boni praeter summam voluptatem, et eam sempiternam? Quae iam oratio non a philosopho aliquo, sed a censore opprimenda est. Hosne igitur laudas et hanc eorum, inquam, sententiam sequi nos censes oportere? Quis non odit sordidos, vanos, leves, futtiles? Videsne quam sit magna dissensio? Iis igitur est difficilius satis facere, qui se Latina scripta dicunt contemnere. Tu enim ista lenius, hic Stoicorum more nos vexat. Res enim fortasse verae, certe graves, non ita tractantur, ut debent, sed aliquanto minutius.

Potius ergo illa dicantur: turpe esse, viri non esse debilitari dolore, frangi, succumbere. Quod praeceptum quia maius erat, quam ut ab homine videretur, idcirco assignatum est deo. Nihil enim iam habes, quod ad corpus referas; Mihi enim satis est, ipsis non satis. Quare hoc videndum est, possitne nobis hoc ratio philosophorum dare. Et certamen honestum et disputatio splendida! omnis est enim de virtutis dignitate contentio.

De quibus cupio scire quid sentias. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Atqui, inquit, si Stoicis concedis ut virtus sola, si adsit vitam efficiat beatam, concedis etiam Peripateticis. Primum cur ista res digna odio est, nisi quod est turpis? Vitiosum est enim in dividendo partem in genere numerare. Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Compensabatur, inquit, cum summis doloribus laetitia. Ac tamen hic mallet non dolere. Plane idem, inquit, et maxima quidem, qua fieri nulla maior potest.

Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono.

Polemoni et iam ante Aristoteli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest. Nam si beatus umquam fuisset, beatam vitam usque ad illum a Cyro extructum rogum pertulisset. At ille non pertimuit saneque fidenter: Istis quidem ipsis verbis, inquit; Quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem; Quae cum ita sint, effectum est nihil esse malum, quod turpe non sit. Quid, quod homines infima fortuna, nulla spe rerum gerendarum, opifices denique delectantur historia? Bestiarum vero nullum iudicium puto.

Hoc loco discipulos quaerere videtur, ut, qui asoti esse velint, philosophi ante fiant. Erat enim res aperta. Nummus in Croesi divitiis obscuratur, pars est tamen divitiarum. Haec mihi videtur delicatior, ut ita dicam, molliorque ratio, quam virtutis vis gravitasque postulat. Quod est, ut dixi, habere ea, quae secundum naturam sint, vel omnia vel plurima et maxima. Urgent tamen et nihil remittunt.

Praeclare enim Plato: Beatum, cui etiam in senectute contigerit, ut sapientiam verasque opiniones assequi possit. Ut proverbia non nulla veriora sint quam vestra dogmata. Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris. De maximma autem re eodem modo, divina mente atque natura mundum universum et eius maxima partis administrari. Quibusnam praeteritis? Negabat igitur ullam esse artem, quae ipsa a se proficisceretur; Quid, si etiam iucunda memoria est praeteritorum malorum? Plane idem, inquit, et maxima quidem, qua fieri nulla maior potest. Audax negotium, dicerem impudens, nisi hoc institutum postea translatum ad philosophos nostros esset.

Ne in odium veniam, si amicum destitero tueri.

Roges enim Aristonem, bonane ei videantur haec: vacuitas doloris, divitiae, valitudo; Quod non faceret, si in voluptate summum bonum poneret.

Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus. Igitur neque stultorum quisquam beatus neque sapientium non beatus. Ab hoc autem quaedam non melius quam veteres, quaedam omnino relicta. Magni enim aestimabat pecuniam non modo non contra leges, sed etiam legibus partam. Cur igitur, inquam, res tam dissimiles eodem nomine appellas? Quod quidem iam fit etiam in Academia. Aufert enim sensus actionemque tollit omnem. Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant.

Quod si ita sit, cur opera philosophiae sit danda nescio.

Iam id ipsum absurdum, maximum malum neglegi. Quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magnopere censeo. Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono. Quid ait Aristoteles reliquique Platonis alumni? Parvi enim primo ortu sic iacent, tamquam omnino sine animo sint. Quamquam haec quidem praeposita recte et reiecta dicere licebit. Tertium autem omnibus aut maximis rebus iis, quae secundum naturam sint, fruentem vivere. Est enim tanti philosophi tamque nobilis audacter sua decreta defendere.

• Sed tamen enitar et, si minus multa mihi occurrent, non fugiam ista popularia.
• Sed id ne cogitari quidem potest quale sit, ut non repugnet ipsum sibi.
• Falli igitur possumus.
• Hic Speusippus, hic Xenocrates, hic eius auditor Polemo, cuius illa ipsa sessio fuit, quam videmus.

Graece donan, Latine voluptatem vocant.

Illi enim inter se dissentiunt. Incommoda autem et commoda-ita enim estmata et dustmata appello-communia esse voluerunt, paria noluerunt. Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Nihil acciderat ei, quod nollet, nisi quod anulum, quo delectabatur, in mari abiecerat. Quod non faceret, si in voluptate summum bonum poneret.

Nec vero alia sunt quaerenda contra Carneadeam illam sententiam. Quod mihi quidem visus est, cum sciret, velle tamen confitentem audire Torquatum.Copy text to clipboard!

Unum est sine dolore esse, alterum cum voluptate. Callipho ad virtutem nihil adiunxit nisi voluptatem, Diodorus vacuitatem doloris. Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest. Ut in geometria, prima si dederis, danda sunt omnia. Quae cum essent dicta, discessimus. Sic enim maiores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in deo nominaverunt. At, si voluptas esset bonum, desideraret. -delector enim, quamquam te non possum, ut ais, corrumpere, delector, inquam, et familia vestra et nomine.

• Illa argumenta propria videamus, cur omnia sint paria peccata.
• Non enim iam stirpis bonum quaeret, sed animalis.
• Quis enim potest ea, quae probabilia videantur ei, non probare?

Memini vero, inquam;

Praeterea et appetendi et refugiendi et omnino rerum gerendarum initia proficiscuntur aut a voluptate aut a dolore. Illis videtur, qui illud non dubitant bonum dicere -; Invidiosum nomen est, infame, suspectum. Tum Piso: Quoniam igitur aliquid omnes, quid Lucius noster?

Vide igitur ne non debeas verbis nostris uti, sententiis tuis. Qui non moveatur et offensione turpitudinis et comprobatione honestatis? An vero, inquit, quisquam potest probare, quod perceptfum, quod. Ergo, si semel tristior effectus est, hilara vita amissa est? Sed ea mala virtuti magnitudine obruebantur. Laboro autem non sine causa; Quem Tiberina descensio festo illo die tanto gaudio affecit, quanto L. Nonne igitur tibi videntur, inquit, mala?

Ratio enim nostra consentit, pugnat oratio.

Idemne potest esse dies saepius, qui semel fuit? Itaque hic ipse iam pridem est reiectus; Si quicquam extra virtutem habeatur in bonis. At hoc in eo M. Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. Sed erat aequius Triarium aliquid de dissensione nostra iudicare. Itaque in rebus minime obscuris non multus est apud eos disserendi labor.

Et hunc idem dico, inquieta sed ad virtutes et ad vitia nihil interesse. Nec vero pietas adversus deos nec quanta iis gratia debeatur sine explicatione naturae intellegi potest. Ita cum ea volunt retinere, quae superiori sententiae conveniunt, in Aristonem incidunt; Nihil opus est exemplis hoc facere longius. Suo enim quisque studio maxime ducitur. Sint modo partes vitae beatae. Illis videtur, qui illud non dubitant bonum dicere -; Sin tantum modo ad indicia veteris memoriae cognoscenda, curiosorum.

Non minor, inquit, voluptas percipitur ex vilissimis rebus quam ex pretiosissimis. Unum est sine dolore esse, alterum cum voluptate. Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant. Totum autem id externum est, et quod externum, id in casu est. Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio.

1. Non pugnem cum homine, cur tantum habeat in natura boni;
2. Vitae autem degendae ratio maxime quidem illis placuit quieta.

Omnia contraria, quos etiam insanos esse vultis. Quid enim de amicitia statueris utilitatis causa expetenda vides. Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Negare non possum. Levatio igitur vitiorum magna fit in iis, qui habent ad virtutem progressionis aliquantum. Quamquam id quidem licebit iis existimare, qui legerint. Nihil opus est exemplis hoc facere longius.